Wady stóp. Płaskostopie to niejedyna przypadłość

O czym się dowiesz?

Stopy, choć tak bardzo oddalone od głowy, odgrywają kluczową rolę w naszym życiu. To dzięki nim możemy realizować podstawowe czynności, takie jak pójście na spacer czy przymierzanie nowych butów. Każdego dnia dźwigają ciężar naszego ciała – niezależnie od tego, czy jest on większy, czy mniejszy. To właśnie ich głównym zadaniem jest umożliwianie nam swobodnego przemieszczania się. Niezależnie od tego, czy jesteś zapalonym podróżnikiem, czy miłośnikiem relaksu na kanapie – dbanie o stopy jest niezwykle ważne. Zastanawiasz się, dlaczego ich kondycja liczy się w obu przypadkach? Odpowiedź znajdziesz w moim wpisie. Jedno jest pewne: odkąd postawiłaś/eś swój pierwszy krok, stopy towarzyszą Ci każdego dnia – i będą to robić aż do końca życia.

Sprawdź teraz Dyskopatia lędźwiowa – jak pozbyć się bólu pleców?

Dyskopatia lędźwiowa (inaczej przepuklina kręgosłupa lub przepuklina jądra miażdżystego) jest schorzeniem dolnego odcinka kręgosłupa. Należy do grupy najczęściej diagnozowanych chorób cywilizacyjnych, związanych z dolegliwościami bólowymi pleców. Przyczyną jej rozwoju są...

Stopa – jej budowa i to, jaką pełni rolę

Na początku próbowałam przekonać cię, że stopy to jedne z najważniejszych części ciała. Teraz czas to udowodnić – anatomia i biomechanika nie mogą się mylić. W końcu to właśnie stopy pozwalają nam nie tylko chodzić, ale także utrzymywać równowagę podczas stania.

Z czego zbudowana jest stopa? Składa się ona z trzech głównych odcinków:

• stęp – to najwyżej położona część stopy, zbudowana z kości: skokowej, piętowej, sześciennej, łódkowatej oraz trzech kości klinowych;
• śródstopie – tworzy je pięć długich kości, które są połączone stawami, mięśniami i więzadłami, tworząc elastyczną konstrukcję;
• palce – zbudowane z paliczków, czyli drobnych kości, połączonych ze sobą stawami, co zapewnia im ruchomość.

Kości stopy tworzą trzy łuki: wewnętrzny, zewnętrzny i przedni. Łuki te pełnią kluczową rolę w amortyzacji wstrząsów i zachowaniu elastyczności podczas chodzenia. Dzięki nim stopy umożliwiają płynne, naturalne poruszanie się – od uderzenia pięty po wybicie z palców.

Teraz odpowiemy na pytanie, za co odpowiadają stopy. Zacznę od tego, że pełnią wiele ważnych funkcji. Utrzymują ciężar ciała, pełniąc funkcję zarówno statyczną (podczas stania), jak i dynamiczną (podczas chodzenia i biegania). Amortyzują wstrząsy, chroniąc stawy i kręgosłup przed przeciążeniami, a także dostarczają informacji o podłożu – dzięki licznym receptorom, które odpowiadają za czucie i równowagę.

Podczas chodzenia i stania kluczową rolę odgrywa tzw. trójkąt podparcia, którego wierzchołki tworzą: pięta, głowa I kości śródstopia (pod dużym palcem) i głowa V kości śródstopia (pod małym palcem). To właśnie na tych trzech punktach stopa powinna opierać się najmocniej, zapewniając stabilność i równowagę.

Co to jest płaskostopie?

Płaskostopie to dolegliwość, która częściej występuje u dzieci i młodzieży, ale może dotknąć również dorosłych. Wynika to z procesu kształtowania się sklepienia stopy, który zachodzi około czwartego roku życia. To właśnie wtedy poduszeczki tłuszczowe, naturalnie obecne u niemowląt, stopniowo zanikają, a prawidłowy rozwój stopy zależy od wielu czynników, takich jak budowa mięśni, więzadeł i postawa ciała.

Nieleczone płaskostopie z dzieciństwa często pogłębia się w dorosłym życiu, powodując ból i utrudnienia w poruszaniu się. Warto pamiętać, że płaskostopie może pojawić się również w wieku dorosłym – wtedy mówimy o płaskostopiu nabytym, które może rozwinąć się na skutek przeciążeń, kontuzji, nadwagi lub noszenia nieodpowiedniego obuwia.

Płaskostopie rozwija się etapami, a każdy z nich wiąże się z coraz większymi zmianami w budowie i funkcjonowaniu stopy. Pierwszy stopień to moment, w którym dochodzi do zmniejszenia napięcia mięśni, co powoduje obniżenie sklepienia stopy. Na tym etapie nieprawidłowość można jeszcze skorygować poprzez odpowiednie ćwiczenia lub wkładki ortopedyczne. Drugi stopień charakteryzuje się widocznym zniekształceniem stopy w pozycji stojącej, jednak w momencie odciążenia stopa powraca do prawidłowego kształtu. W tym stadium konieczna jest szybka interwencja, aby zapobiec dalszemu pogłębianiu się problemu. Trzeci, ostatni stopień to trwałe zniekształcenie stopy – jest ona sztywna, a zmiany są nieodwracalne. W tym przypadku korekcja jest niemożliwa, a leczenie koncentruje się na łagodzeniu bólu i poprawie komfortu chodzenia.

Zastanawiasz się, jak płaskostopie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie stopy? Już wyjaśniam. Płaskostopie utrudnia utrzymanie równowagi, co zwiększa ryzyko kontuzji i upadków – wynika to z zaburzonej amortyzacji stopy. Dolegliwość ta prowadzi również do nieprawidłowego chodu, ponieważ powoduje niewłaściwy rozkład sił w mięśniach stopy. W efekcie dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni, co skutkuje szybkim zmęczeniem, a w konsekwencji bólem mięśni i stawów.

Hallux valgus – dlaczego palec jest koślawy?

Hallux valgus, potocznie nazywany haluksem lub paluchem koślawym, to wada, która dotyczy palucha stopy. Choć zmiany dotyczą jednego palca, mogą wpływać na funkcjonowanie całej stopy. Warto pamiętać, że w okolicy palucha znajduje się kluczowy punkt podparcia, odgrywający istotną rolę w prawidłowej pracy stopy podczas chodzenia.

Jak dochodzi do powstania palucha koślawego? Palec koślawy, czyli hallux valgus, to deformacja dotycząca stawu między śródstopiem a palcami. Zmiany najczęściej zaczynają się od przesunięcia pierwszej kości śródstopia na zewnątrz, podczas gdy paluch odchyla się w stronę pozostałych palców, zmniejszając przestrzeń między nimi. W efekcie palce zaczynają na siebie naciskać, co prowadzi do powstawania bolesnych odcisków i modzeli. Deformacja ta nie tylko powoduje dyskomfort, ale także może utrudniać chodzenie i sprzyjać dalszym problemom ze stopami.

Objawy, na które należy zwrócić uwagę to:

• ból i tkliwość podczas dotyku oraz obrzęk;
• drętwienie całej kończyny, a także uczucie ucisku w stopie;
• brak funkcji mięśnia oraz uczucie zesztywnienia palców.

Problem ze stopami – jak rozpoznać co się z nimi dzieje?

Każdy problem związany z wadami stóp to temat dla specjalisty. Jeśli pojawia się ból w okolicy stopy – zarówno w stawach, jak i mięśniach – należy szukać pomocy u fizjoterapeuty lub ortopedy. Na początku wizyty kluczowa jest diagnostyka, dlatego wykonuje się badanie palpacyjne, które pozwala określić kondycję stopy. Podczas tego badania specjalista oceni stan napięcia poszczególnych mięśni, poziom bólu oraz zakres możliwości ruchowych stopy. Kolejnym etapem są testy funkcjonalne, które pomagają sprawdzić, jak stopa zachowuje się podczas podstawowych ruchów. Wśród najważniejszych ruchów stopy wyróżniamy: zgięcie grzbietowe, zgięcie podeszwowe, inwersję oraz ewersję.

Testy, które wykorzystuje się w diagnozowaniu zaburzeń stopy to:

• test wspięcia na palce – ocenia kondycję mięśni łydki oraz miejsce przyczepu mięśnia brzuchatego łydki, czyli guza piętowego;
• test z wykorzystaniem kartki i kolorowych farb – polega na odciśnięciu stopy na kartce pokrytej wodą lub farbą. Ważne jest, aby cała powierzchnia stopy była pokryta. Wynik testu pozwala ocenić, czy nie występuje płaskostopie.

Fizjoterapia w domu

Dbanie o stopy w domowym zaciszu zaczyna się od doboru właściwego obuwia. Zbyt ciasne noski, które uciskają palce i ograniczają ich swobodę, mogą przyczyniać się do powstania palca koślawego. Z kolei grube, sztywne podeszwy, które uniemożliwiają wyczucie podłoża i ograniczają elastyczność stopy, mogą prowadzić do osłabienia mięśni i rozwoju płaskostopia. W leczeniu wad stóp warto korzystać z metod fizykalnych, które wspierają terapię i pomagają złagodzić dolegliwości.

• Ciepłolecznictwo – polega na wykorzystaniu ciepła, które rozluźnia mięśnie i poprawia krążenie. W tej terapii stosuje się lampę Sollux, ciepłe kąpiele, okłady lub nawet ciepło suszarki.
• Hydroterapia – to leczenie wodą, które stymuluje receptory znajdujące się w stopach. Szczególnie polecane są kąpiele wirowe, które poprawiają krążenie i przynoszą ulgę zmęczonym stopom.
• Masaż leczniczy – pomaga rozluźnić napięte mięśnie, poprawia ukrwienie i wspiera regenerację tkanek.

Ćwiczenia wykonywane przy wadach stóp koncentrują się na kilku kluczowych obszarach:

• ćwiczenia korygujące ustawienie stóp – mają na celu naukę prawidłowego podparcia stopy. Podczas wykonywania ćwiczenia należy skupić się na punktach podparcia (patrz wyżej). Naciśnij piętę, a następnie przetocz stopę, dbając o to, by cała jej powierzchnia miała kontakt z podłożem – aż do punktów podparcia na kościach śródstopia;
• ćwiczenia ogólnorozwojowe – zwiększają aktywność fizyczną i wspierają utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Regularny ruch poprawia kondycję, wzmacnia mięśnie i zapobiega dalszemu rozwojowi wad stóp;
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie stóp – skupiają się na mięśniach krótkich i długich, które odpowiadają za stabilność oraz elastyczność stopy. Silne mięśnie pomagają utrzymać prawidłowe sklepienie stopy i zapobiegają jej deformacjom.

Zdrowe stopy to fundament prawidłowej postawy i komfortu na co dzień. Warto dbać o nie poprzez profilaktykę, odpowiednie obuwie, regularne ćwiczenia i fizjoterapię. Szybka reakcja na pierwsze objawy wad stóp pozwoli uniknąć poważniejszych problemów i cieszyć się pełną sprawnością przez lata.