Wzmożone napięcie mięśniowe – przyczyny, objawy, ćwiczenia

Wzmożone napięcie mięśniowe, inaczej nazywane hipertonią, to nadmierne napięcie tkanek mięśniowych. Rozpoznanie hipertonii najczęściej zachodzi u dzieci oraz osób cierpiących na stwardnienie rozsiane. Wzmożone napięcie mięśniowe ma wiele rodzajów i tylko dogłębna diagnostyka pomoże ustalić pochodzenie oraz sposób leczenia. Najczęstsze objawy to m.in. zaburzenia chodu, czy problemy z równowagą. Dowiedz się więcej na temat hipertonii i sprawdź, jakie są najlepsze metody leczenia tego schorzenia.

W tym artykule dowiesz się:

Czym jest nadmierne napięcie mięśniowe?
Jakie są przyczyny nadmiernego napięcia mięśniowego?
Jakie są najlepsze ćwiczenia, aby zniwelować nadmierne napięcie mięśniowe?

Czym jest napięcie mięśniowe?

Napięcie mięśniowe, czyli tonus mięśniowy to sposobność do zapobiegania skurczom biernym na proces rozciągania. Tonus mięśniowy pozwala na utrzymanie odpowiedniej postawy ciała podczas codziennych czynności. Napięcie mięśniowe stale regulowane jest przez drogi piramidowe i pozapiramidowe, w móżdżku i przedsionku. Tonus mięśniowy może być spoczynkowy lub posturalny, a ich połączenie pozwala zachować równowagę ciała.

Napięcie mięśniowe ulega ciągłym zmianom, zwłaszcza w okresie dorastania u dzieci. Nieprawidłowo rozwinięty tonus mięśniowy u noworodków oraz w późniejszych latach, może prowadzić do powstania zaburzeń ze strony układu mięśniowo-szkieletowego.

Podwyższone napięcie mięśniowe charakteryzuje się zbyt dużym napięciem tkanek mięśniowych, Przejawia się to (najczęściej u dzieci) zwiększonym oporem podczas ruchu kończyn, głowy czy tułowia. Fizjoterapeuta, podczas badania wykonuje specyficzne testy, aby określić stan hipertonii.

Rodzaje podwyższonego tonusu mięśniowego:

spastyczność – polega na zwiększonym oporze mięśni podczas wykonywania ruchu wyprostu w kończynach górnych i dolnych. Ruch nie zawsze jest utrudniony do końcowego zakresu ruchomości i może dojść do zjawiska „scyzoryka”, a ruch dalej wykonywany nie podlega oporowi i przebiega normalnie.
sztywność – o sztywności można mówić, kiedy opór mięśniowy występuje na całej długości danego zakresu ruchomości. Objawy często przypominają ruch rury ołowianej lub tzw. koła zębatego, gdzie sztywność pojawia się skokowo.

Oba rodzaje sztywności charakteryzują się wzmożonym napięciem mięśniowym podczas codziennych czynności. Ruch zginania oraz prostowania jest utrudniony i często pojawiają się przykurcze, które mogą być statyczne (w niepełnym zakresie ruchomości) lub dynamiczne (w pełnym zakresie ruchomości).

Wzmożone napięcie mięśniowe – jakie są jego przyczyny?

Zarówno u dzieci, jak i u dorosłych występuje wzmożone napięcie mięśniowe. Warto znać pierwotne przyczyny ich powstawania, aby lepiej dostosować terapię oraz proces rehabilitacji.

Wzmożone napięcie mięśniowe u dzieci

Zbyt napięte mięśnie diagnozuje się zwykle u dzieci ze zbyt niską masą ciała po urodzeniu, u wcześniaków, czy po krótkim czasie niedotlenienia w czasie porodu, czy podczas ciąży.

Jako główne przyczyny zaburzeń regulacji napięcia mięśniowej, podaje się zaburzenia pracy układu nerwowego. Może to mieć związek z nieprawidłowo wykonywanymi czynnościami pielęgnacyjnymi u noworodków i niemowląt. Jednak jeśli objawy napięcia mięśniowego u dzieci utrzymują się długo, wkraczając w bardziej zaawansowany etap, mogą być oznaką poważnych schorzeń i zaburzeń. Wśród nich wymienia się:

rozszczep kręgosłupa,
guzy mózgowe,
wodogłowie,
uszkodzenia układu nerwowego – wrodzone i nabyte,
MPD – mózgowe porażenie dziecięce,
zaburzenia metaboliczne,
zaburzenia genetyczne.

Zdiagnozowane wzmożone napięcie mięśniowe objawia się:

nadmiernym zaciskaniem piąstek,
krzyżowanie nóg,
bezsenność,
płaczliwość dziecka,
opór kończyn dolnych i górnych,
asymetryczne napięcie ciała,
układaniem się w literę C,
mała ruchliwość dziecka.

W późniejszych latach mogą wystąpić problemy z chodzeniem, słabą koordynacją, utrudnionym zachowaniem równowagi czy przykurcze mięśniowe. Grupy mięśni działają nieprawidłowo, co przyczynia się nie tylko na zaburzenia ze strony układu nerwowego, ale również na późniejsze funkcjonowanie układu mięśniowo-szkieletowego.

Wzmożone napięcie mięśniowe u dorosłych

O stanie pewnego napięcia mięśniowego u dorosłych można mówić w przypadku wystąpienia zaburzeń i dysfunkcji układu nerwowego. Wzmożone napięcie mięśni u dorosłych może pojawić się gdy:

dominuje przewlekły stres,
doszło do urazu, który miał podłoże neurologiczne,
wystąpiły urazy głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa,
pojawiły się choroby układu nerwowego – choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane,
wystąpił udar niedokrwienny i krwotoczny.

Do powstania wzmożonego napięcia mięśniowego przyczynia się najbardziej styl życia, jaki dana osoba prowadzi, czynniki genetyczne oraz nieleczone zaburzenia z wczesnych lat. Dorośli zmagający się z zaburzeniem napięcia mięśniowego, często mają trudności z wykonywaniem niektórych ćwiczeń, ale również z nierównomiernym napięciem mięśni co prowadzi do pogłębienia wad postawy, jakimi są skolioza, czy nadmierna lordoza.

Ćwiczenia na wzmożone napięcie mięśniowe

Ćwiczenia, które obniżają nadmierne napięcie mięśni, powinien dobrać specjalista, który dobierze odpowiedni trening nakierowany na rozciąganie mięśni, koryguje wady postawy oraz przywraca naturalne napięcie.

Do celów leczniczych wykorzystuje się różnego rodzaju bodźce oraz przyrządy, aby pobudzić ciało do działania i obniżyć napięcie, w czym pomóc może mata do akupresury. Najlepszym sposobem rozciągania mięśni u dorosłych jest rollowanie, które pomaga rozciągnąć mięśnie przed treningiem właściwym. Roller powinien być gładki i średnio twardy.

Bardzo przydatne jest również punktowe masowanie danej okolicy. Pozwoli to na rozluźnienie najbardziej problematycznego obszaru. Do tego typu masażu polecana jest piłeczka masująca lub podwójna piłeczka masująca, która idealnie nada się do masażu wzdłuż kręgosłupa.

Podsumowanie

Do wzmożonego napięcia mięśniowego może dojść już podczas okresu niemowlęcego, ale również może się ono pojawić w życiu dorosłym. Wzmożone napięcie mięśniowe charakteryzuje się nieprawidłową pracą układu nerwowego, co przekłada się na zespół objawów w obszarze mięśniowo-szkieletowym. Najczęstsze objawy u noworodków są bardzo charakterystyczne, a pierwszy niepokój powinien pojawić się, gdy zauważymy trudności z ruchem wyprostu, nadmierne zaciskanie piąstek, czy krzyżowanie nóg.

Źródła:

Persson C.U., Holmegaard L., Redfors P., Jern C., Blomstrand C., Jood K., Increased muscle tone and contracture late after ischemic stroke, Brain Behavior, 2020, 10(2), s. 01509.
Patrick E., Ada L., The Tardieu Scale differentiates contracture from spasticity whereas the Ashworth Scale is confounded by it, Clinical Rehabilitation, 2006, 20(2), s. 173-82.

Zespół 4FIZJO

Producent: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Autoryzowany przedstawiciel: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Podmiot prowadzący reklamę: 4FIZJO Group sp. z o.o.

ZASTOSOWANIE: Maty do akupresury są pomocnym narzędziem w leczeniu bólu kręgosłupa, rwy kulszowej, wspomagają rozluźnienie napiętych mięśni pobudzając przy tym funkcjonowanie układu krwionośnego. Dzięki akcesoriom do akupresury, możemy wykonać taki masaż samodzielnie w domu. Do domowego masażu wystarczy mata do akupresury lub poduszka. Są one wyposażone w rozetki z punktami uciskającymi - tzw. kolcami, wykonanymi z tworzywa sztucznego.

PRZECIWWSKAZANIA: Pacjenci poniżej 16 roku życia; Ciąża i karmienie; Zaburzenia krzepliwości (hemophilia); Stosowanie leków przeciwzakrzepowych; Zmiany skórne w wyniku grzybicy, chorób zakaźnych, wysypki; Oparzenia i rany; Wrażliwa i delikatna skóra np. u pacjentów z cukrzycą lub problemami krążenia; Nowotwory (bez zgody lekarza).

Producent: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Autoryzowany przedstawiciel: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Podmiot prowadzący reklamę: 4FIZJO Group sp. z o.o.

ZASTOSOWANIE: Wałek do masażu to wyrób służący do autoterapii w postaci punktowego i precyzyjnego automasażu wybranych partii ciała. Regularne stosowanie wałka do masażu przyczynia się do zmniejszenia ryzyka kontuzji i urazów podczas aktywności fizycznych. Dzięki lekkiej wadze i małym rozmiarom produkt idealnie sprawdzi się podczas zajęć rehabilitacyjnych, w pracy oraz domu.

PRZECIWWSKAZANIA: Otwarte rany; Wylewy krwi z naczyń krwionośnych; Miejsca z brakiem zachowanej ciągłości tkanek; Automasaż punktów kostnych, stawów i kości; Nadmierny dyskomfort taki jak zawroty głowy, spadek ciśnienia krwi lub inne nieprawidłowości w trakcie użytkowania; Zmiany skórne w wyniku grzybicy, chorób zakaźnych, wysypki; Wrażliwa i delikatna skóra np. u pacjentów z cukrzycą lub problemami krążenia; Nowotwory (bez zgody lekarza).

Producent: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Autoryzowany przedstawiciel: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Podmiot prowadzący reklamę: 4FIZJO Group sp. z o.o.

ZASTOSOWANIE: Piłki do masażu są narzędziem w zmniejszaniu miejscowych dolegliwości bólowych, rozluźnieniu nadmiernie napiętych mięśni. Dzięki temu można wykonywać masaż samodzielnie w domu. Dedykowana jest trenerom, fizjoterapeutom oraz osobom uprawiającym sport.

Producent: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Autoryzowany przedstawiciel: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Podmiot prowadzący reklamę: 4FIZJO Group sp. z o.o.

ZASTOSOWANIE: Podwójne piłki do masażu są narzędziem w zmniejszaniu miejscowych dolegliwości bólowych, rozluźnieniu nadmiernie napiętych mięśni. Dzięki temu można wykonywać masaż samodzielnie w domu. Dedykowana jest trenerom, fizjoterapeutom oraz osobom uprawiającym sport.