Stuptuty – jakie wybrać i kiedy się przydadzą?

O czym się dowiesz?

Jakie stuptuty wybrać na zimowe wędrówki, a jakie na letnie biegi w terenie? Na co zwrócić uwagę przy zakupie, aby nie przepłacić, a jednocześnie mieć ochraniacze na buty, które wytrzymają niejedną wyprawę? Dowiesz się też, jak odpowiednio dbać o stuptuty, by służyły ci przez lata.

Sprawdź teraz Raki i raczki na buty. Czym się różnią? Jakie wybrać? Wszystko, co musisz o nich wiedzieć

Chodzenie po górach to jeden z najlepszych sposobów na spędzenie ferii zimowych, czy weekendowego wyjazdu ze znajomymi. Oczywiście odpowiedni ekwipunek to podstawa, aby wędrówki górskie były bezpieczne w każdych warunkach. Jednym z najważniejszych przyrządów podczas zimowej wspinaczki górskiej są raki i raczki na buty. Na rynku można znaleźć wiele rodzajów raków, przystosowanych do większych i mniejszych gór. Czym różnią się raki na buty oraz jakie należy wybrać, aby bezpiecznie chodzić po zaśnieżonych szlakach?

Co to są stuptuty i dlaczego warto je mieć?

Jak mówią miłośnicy outdooru – nie ma złej pogody, są tylko źle dobrane akcesoria. I jest w tym sporo prawdy. Każdy, kto wędrował po błotnistych lasach czy przedzierał się przez ośnieżone szlaki, wie, że czasem potrzeba czegoś więcej niż dobrych butów. Dla tych, którzy nie lubią rezygnować z przygód bez względu na warunki, są one niemal obowiązkowym elementem ekwipunku. Stuptuty – bo o nich mowa – choć wyglądają niepozornie, znacząco podnoszą komfort każdej wyprawy.

Co więc kryje się pod tą nazwą? Stuptuty, znane również jako gaitersy, to materiałowe ochraniacze, które wyglądem przypominają rękawy. Zaczepia się je o buty i zapina wokół łydek. Nazwa pochodzi od francuskiego „stop tout”, co można przetłumaczyć jako „zatrzymaj wszystko”. I, cóż, to chyba najlepiej oddaje ich funkcję.

Dlaczego warto je mieć? Poza oczywistą ochroną przed wilgocią, stuptuty wydłużają żywotność twoich butów i spodni. Chronią je przed zabrudzeniami, przetarciami i uszkodzeniami mechanicznymi (np. od ostrych skał czy gałęzi).

Kiedy przydadzą się stuptuty?

Ich zastosowanie jest szerokie, a sytuacji, w których mogą się przydać, jest całkiem sporo:

• Wędrówki w śniegu. Zimą, kiedy śnieg leży wysoko, stuptuty pomagają uniknąć przemoknięcia i wyziębienia stóp. Nawet jeśli masz buty z dobrą membraną, bez dodatkowej osłony śnieg może dostawać się do środka od góry. (Nie wspominając o tym, jak nieprzyjemnie jest iść z mokrymi stopami przez kilka godzin).
• Deszczowe dni i błotniste szlaki. Jesienna aura potrafi być kapryśna. Gdy szlak zamienia się w błotnistą maź, stuptuty ochronią twoje spodnie przed brudem i wodą.
• Wyprawy po piaszczystych terenach. Wydawałoby się, że latem stuptuty są zbędne, ale nic bardziej mylnego. Dzięki nim do butów nie dostanie się drobny piasek czy kamyk, które mogą powodować otarcia. Przydają się również podczas biegania po takich terenach.
• Wędrówki przez zarośla i lasy. Stuptuty to świetna bariera ochronna przed kleszczami, owadami i zadrapaniami od kolczastych gałęzi czy traw.

Rodzaje stuptutów

Wszystkie stuptuty mają ten sam cel – chronić buty i spodnie od zabrudzeń. Różnią się jednak budową oraz poziomem ochrony. W zależności od rodzaju aktywności możemy wyróżnić następujące typy stuptutów. Oto najpopularniejsze z nich:

Stuptuty trekkingowe

Przeznaczone do wędrówek są lekkie i przewiewne. Modele te świetnie sprawdzają się podczas letnich wędrówek oraz na łatwych szlakach. Niektóre wersje są dodatkowo wodoodporne, co pozwala na używanie ich podczas nieco gorszej pogody.

Stuptuty wysokogórskie

Są bardziej zaawansowane i przeznaczone do trudnych warunków, takich jak wspinaczka wysokogórska czy wędrówki po zaśnieżonych szlakach. Charakteryzują się wysoką odpornością na wodę i wiatr, a także dodatkowym ociepleniem. Wiele z nich posiada wzmocnienia z materiałów odpornych na uszkodzenia mechaniczne, co chroni przed przetarciami i rozdarciami podczas kontaktu ze skałami czy rakami.

Stuptuty biegowe

Zaprojektowane z myślą o osobach uprawiających trail running. Stuptuty biegowe są ultralekkie i krótkie. Zwykle nie są wodoodporne, ale ich przewiewny materiał zapewnia wysoki komfort podczas intensywnego wysiłku.

Długość stuptutów

Długość stuptutów ma kluczowe znaczenie dla poziomu ochrony, jaki oferują. Do wyboru mamy trzy główne warianty:

• Niskie stuptuty (za kostkę) – idealne na lato oraz do biegania w terenie. Chronią głównie przed piaskiem, kurzem i drobnymi kamykami. Ze względu na niską wagę są chętnie wybierane przez ultramaratończyków i biegaczy górskich.
• Stuptuty średniej długości (do połowy łydki) – zapewniają lepszą ochronę przed deszczem i błotem, dlatego sprawdzają się podczas umiarkowanych warunków pogodowych.
• Długie stuptuty (do kolan) – przeznaczone do ekstremalnych warunków, takich jak głęboki śnieg czy wędrówki poza szlakiem. Zapewniają maksymalną ochronę, ale co za tym idzie – są cięższe i mniej przewiewne.

Jak dobrać rozmiar stuptutów?

Aby stuptuty skutecznie spełniały swoje zadanie, muszą być dobrze dopasowane do butów i łydek. Zbyt luźne mogą przepuszczać wodę i zanieczyszczenia, a zbyt ciasne – powodować dyskomfort podczas chodzenia. Większość producentów podaje rozmiary stuptutów w odniesieniu do numeracji obuwia.

Wskazówki dotyczące dopasowania:

• Upewnij się, że dolna część stuptutów ściśle przylega do cholewki buta, zapobiegając przedostawaniu się wody i błota.
• Sprawdź, czy górna krawędź dobrze przylega do łydki, ale nie uciska jej zbyt mocno.
• Jeśli masz możliwość, przymierz stuptuty z butami.

Cechy dobrych stuptutów

Podczas zakupu stuptutów warto zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów:

• Wodoodporność – w modelach przeznaczonych do wędrówek w deszczu lub śniegu jest to kluczowa cecha. Najlepsze rezultaty daje zastosowanie membran, takich jak Gore-Tex, które łączą wodoodporność z oddychalnością.
• Odporność na przetarcia – stuptuty narażone są na kontakt ze skałami, gałęziami i innymi ostrymi elementami. Wzmocnienia w dolnej części zdecydowanie wydłużają ich żywotność.
• System mocowania – solidne paski pod podeszwą oraz haczyki do zaczepienia o sznurówki butów zapewniają stabilność i zapobiegają przesuwaniu się stuptutów podczas marszu.
• Łatwość zakładania – modele zapinane na długie rzepy lub zamki błyskawiczne są znacznie wygodniejsze w użytkowaniu niż te, które wymagają sznurowania.

Jak zakładać stuptuty?

Zakładanie stuptutów nie jest skomplikowane, ale warto zrobić to poprawnie, aby zapewnić sobie maksymalną ochronę:

• Załóż stuptuty na nogawki spodni.
• Upewnij się, że dolny pasek jest dobrze napięty i stabilnie trzyma się podeszwy buta.
• Zapnij zamek/rzep/napy, upewniając się, że ochraniacze ściśle przylegają do nogi.
• Zaczep haczyk o sznurowadła – dzięki temu stuptuty nie będą się przesuwać podczas marszu.
• Wyreguluj górny ściągacz, aby zapobiec dostawaniu się śniegu lub błota od góry.

Jak dbać o stuptuty?

Stuptuty są narażone na kontakt z błotem, śniegiem i wodą, dlatego regularna konserwacja jest kluczowa. Po każdej wyprawie warto je oczyścić z brudu i dokładnie wysuszyć.

Jeśli są wykonane z materiału z membraną, unikaj prania w pralce – najlepiej przetrzeć je wilgotną ściereczką. Warto też co jakiś czas stosować impregnat, który odświeży ich zdolność do odpychania wilgoci. Przechowuj stuptuty w suchym miejscu, aby uniknąć pleśni i nieprzyjemnego zapachu.

Bez względu na to, czy jesteś początkującym miłośnikiem outdooru, czy doświadczonym trekkerem, dobór właściwego sprzętu to podstawa. Stuptuty mogą wydawać się niepozornym dodatkiem, a ich zakup zbędnym wydatkiem, jednak już po pierwszej błotnistej trasie z pewnością uznasz, że była to jedna z lepszych decyzji (zaraz po kupieniu solidnych butów trekkingowych i czekolady na drogę).