Zespół mięśnia gruszkowatego - na czym polega?

Zespół mięśnia gruszkowatego (piriformis syndrome) pojawia się, gdy mięsień gruszkowaty jest zbyt przykurczony i nie pracuje prawidłowo. Potocznie nazywane rwą gruszkową, schorzenie powoduje dolegliwości bólowe w obrębie części pośladkowo - krzyżowej, które może promieniować przez całą nogę. Często prowadzi to do drętwienia kończyny dolnej i uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Rwa gruszkowa mylona jest niejednokrotnie z rwą kulszową, ponieważ objawy są dość podobne. Jakie są najczęstsze przyczyny zespołu mięśnia gruszkowatego oraz jak należy podejść do leczenia? Te oraz inne odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule, a dodatkowo dowiesz się o:

Mięsień gruszkowaty - budowa i funkcje
Zespół mięśnia gruszkowatego - objawy
Diagnostyka zespołu mięśnia gruszkowatego
Zespół mięśnia gruszkowatego - leczenie i rehabilitacja

Mięsień gruszkowaty - budowa i funkcje

Mięsień gruszkowaty znajduje się pod mięśniami pośladkowymi, przyjmując podłużny, trójkątny kształt. Unerwienie mięśnia gruszkowatego pochodzi z korzeni nerwowych kręgosłupa (S1 i S2), a jego potoczna nazwa to nerw gruszkowy. Swój przyczep początkowy mięsień ten ma na kości krzyżowej, jego włókna idą zbieżnie w kierunku bocznym, prosto do otworu kulszowego większego. Dalej przechodzą w ścięgno, gdzie kończy się ono na krętarzu większym kości udowej. Mięsień gruszkowaty położony jest pod mięśniem pośladkowym większym, co sprawia, że niezwykle trudno jest się do niego dostać. Funkcje mięśnia gruszkowatego są wielostronne. Główne działanie, za jakie on odpowiada, to:

ruch obrotowy na zewnątrz stawu biodrowego,
ruch prostowania,udział w odwodzeniu,
wspomaganie ruchu rotacji zewnętrznej,
udział w pochylaniu miednicy - przy ustalonej kończynie dolnej.

Zespół mięśnia gruszkowatego - objawy

Zespół objawów rwy gruszkowej (piriformis syndrome) często opisywany jest jako "rozlewający się ból w pośladku i w nodze". Grupa objawów charakterystycznych dla rwy gruszkowej mylona jest dość często z rwą kulszową. Należy być czujnym i udać się do lekarza, jeżeli zbyt często będziemy odczuwali nadmierny ból biodra czy pośladka.

Typowe objawy przy bólu mięśnia gruszkowatego to:

promieniowanie od pośladka, poprzez tył nogi i czasami dochodząc aż do stopy. Ból często wywołany jest nadmiernym uciskiem lub stanem zapalnym nerwu kulszowego (objawy rwy kulszowej są bardzo podobne);
ból w pośladku oraz w okolicach krętarza większego kości udowej - nasila się podczas siedzenia;
ból przy schylaniu się i podnoszeniu cięższych przedmiotów;
znaczne osłabienie nóg i zanik mięśni pośladkowych;
pojawienie się innych chorób stawów biodrowych;
drętwienie kończyny dolnej.

Zespół mięśnia gruszkowatego przyczyny

Objawy bólowe, jakie pojawiają się w przypadku skurczu mięśnia gruszkowatego są bardzo odczuwalne i często też stałe. Zdarza się, że ból promieniujący do nogi jest rozlany i paraliżujący. Może się on pojawiać w określonych pozycjach, np. siedzeniu z założoną nogą na nogę czy siedzeniu na twardym podłożu.

Przy dyskopatii lędźwiowej również pojawia się zapalenie oraz ucisk na korzeń nerwowy. Dochodzi wówczas do nadmiernego napięcia mięśnia gruszkowatego, co powoduje powstawanie punktów spustowych, które mogą generować znaczny dyskomfort.

Zapalenie mięśnia gruszkowatego może często być pierwszym syndromem tworzących się zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego. Rozróżnienie obu przypadków jest możliwe tylko poprzez rezonans magnetyczny. Wraz z wiekiem w stawie biodrowym zachodzi wiele zmian, które mogą być zapoczątkowane przez zespół mięśnia gruszkowatego, np. jałowa martwica głowy kości udowej.

Mikrourazy i przeciążenia wpływają bezpośrednio na rozwój stanu zapalnego w mięśniu gruszkowatym. Upadki i urazy nieleczone odpowiednio, także mogą wywołać syndrom mięśnia gruszkowatego oraz podrażniać nerw kulszowy.

Diagnostyka zespołu mięśnia gruszkowatego

W każdej diagnostyce najważniejsze jest badanie przedmiotowe i podmiotowe. Może się okazać, że styl życia, przyzwyczajenia, czy niepoprawnie wykonywane ćwiczenia w obrębie mięśnia pośladkowego, prowokują stan zapalny mięśnia gruszkowatego. Diagnostyka różnicowa zespołu mięśnia gruszkowatego może być trudna, ponieważ jego syndromy są mylone z innymi chorobami kończyny dolnej. Metody, które najlepiej sprawdzą, czy problem leży w danym mięśniu, to:

rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego - obrazuje ewentualne zapalenie nerwu kulszowego,
RTG stawów biodrowych - pomocne przy wykluczeniu pozostałych chorób w stawie biodrowym;
USG mięśnia gruszkowatego;
ocena siły mięśniowej;
diagnostyka manualna przeprowadzona przez lekarza lub fizjoterapeutę.

Testy funkcjonalne, wykonane w określony sposób, pomogą określić, czy w danych ruchach np. wprowadzając rotację zewnętrzną lub rotację wewnętrzną w biodrze, wywoła się podrażnienie nerwu kulszowego. Zapalenie mięśnia gruszkowatego łatwo pomylić z rwą kulszową, ponieważ pierwsze objawy są podobne, dlatego tak ważne jest odpowiednie badanie fizykalne. Jak więc leczyć zespół mięśnia gruszkowatego?

Zespół mięśnia gruszkowatego - leczenie i rehabilitacja

Mięsień gruszkowaty odpowiada za wiele funkcji w stawie biodrowym, a każde bóle w jego obrębie, znacząco utrudniają funkcjonowanie na co dzień. Jeżeli dolegliwości bólowe nie odpuszczają, warto zasięgnąć porady lekarza i wspomóc się, stosując leki przeciwzapalne. Niewykluczone, że niezbędne będą zastrzyki nadtwardówkowe, jeżeli przyczyna leży w ucisku korzeni nerwowych przez przepuklinę kręgosłupa.

Leczenie zespołu mięśnia gruszkowatego to proces, który ma na celu wykonywanie wzmożonego napięcia, rozluźnienie punktów spustowych oraz poprawę pracy samego mięśnia. Dobrym sposobem na start jest rozluźnienie napięcia związanego z zespołem mięśnia gruszkowatego, czyli stretching i rollowanie okolic pośladka. Wszystkie niezbędne sprzęty do rozciągania i treningu znajdziesz na stronie sklepu 4FIZJO, który w swoim asortymencie posiada taśmy rehabilitacyjne do ćwiczeń, rollery i piłki masujące o różnym kształcie i wielkości.

Terapia manualna i masaż poprzeczny to bardzo ważne elementy, by rehabilitacja zespołu mięśnia gruszkowatego przebiegła pomyślnie, a wszelkie objawy bólowe ustąpiły. Poprzez terapię oraz ćwiczenia w obrębie mięśnia pośladkowego wzmożone napięcie powinno ustąpić, nawet w głębi pośladka.

Poniżej prezentujemy przykłady ćwiczeń, które pomogą rozluźnić mięsień gruszkowaty.

Podsumowanie

Zespół mięśnia gruszkowatego pojawia się najczęściej wśród ludzi prowadzących siedzący tryb życia, z zaburzeniami w układzie ruchu lub po wcześniejszych urazach obejmujących kończyny dolne i miednicę. Objawia się on najczęściej bólem w pośladku promieniującym przez tył nogi, aż do stopy. Musculus piriformis, czyli mięsień gruszkowaty wymaga specjalnej opieki i indywidualnego podejścia leczniczego, by zniwelować objawy występujące w okolicy biodra i pośladka. Warto zadbać o swoje zdrowie i nie ignorować pierwszych objawów tej przypadłości.

Źródła:

JL;, K. J. S. F. P. M. C. (n.d.). Piriformis syndrome, diagnosis and treatment. Muscle & nerve. 2009 Jul;40(1):10-8. doi: 10.1002/mus.21318
Cramp F, Bottrell O, Campbell H, Ellyatt P, Smith C, Wilde B. Non-surgical management of piriformis syndrome: a systematic review. Physical Therapy Reviews 2007; 12(1): 66-72.
Tonley JC;Yun SM;Kochevar RJ;Dye JA;Farrokhi S;Powers CM; (n.d.). Treatment of an individual with piriformis syndrome focusing on hip muscle strengthening and movement reeducation: A case report. The Journal of orthopaedic and sports physical therapy. 2010 Feb;40(2):103-11. doi: 10.2519/jospt.2010.3108.

Producent: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Autoryzowany przedstawiciel: 4FIZJO Group sp. z o.o. | Podmiot prowadzący reklamę: 4FIZJO Group sp. z o.o.

ZASTOSOWANIE: Taśmy mogą być wykorzystywane do treningu mającego na celu poprawę siły grup mięśniowych osłabionych wskutek unieruchomienia pourazowego, pozabiegowego, a także w przypadku schorzeń neurologicznych. Różnorodność taśm pozwala na ich wykorzystanie w terapii niestabilności kręgosłupa oraz innych stawów, w ćwiczeniach korekcji postawy, treningu koordynacji i poprawy ogólnej sprawności fizycznej. Poprzez różne ćwiczenia z użyciem taśmy można osiągnąć poprawę siły mięśniowej i stabilizacji stawów. Taśma może służyć do treningu profilaktycznego, pomagając zapobiec kontuzjom.PRZECIWWSKAZANIA: Występowanie bólu podczas użytkowania; Stany ostre, świeżo po zwichnięciu stawu lub złamaniu kości; Obrzęki; Uczulenie na lateks; Zmiany skórne w wyniku grzybicy, chorób zakaźnych, wysypki; Wrażliwa i delikatna skóra np. u pacjentów z cukrzycą lub problemami krążenia; Nowotwory (bez zgody lekarza).