Strzelające stawy – kiedy to normalne, a kiedy trzeba iść do fizjoterapeuty?

O czym się dowiesz?

Dźwięki „strzelania”, „chrupania” czy „kliknięć” wydobywające się ze stawów to zjawisko, które wiele osób zna z własnego doświadczenia. Pojawia się podczas schylania się, prostowania kolan, poruszania barkami czy szyją. Często budzi niepokój – czy to oznaka choroby, czy raczej fizjologiczny objaw, który nie powinien martwić? Dziś omówię, skąd biorą się takie dźwięki i kiedy mogą wymagać konsultacji ze specjalistą.

Sprawdź teraz Wpływ stresu na ciało – jak napięcie mięśniowe prowadzi do bólu?

W obliczu stresującej sytuacji nasz organizm uruchamia tzw. reakcję „walcz lub uciekaj” (ang. fight or flight response). Jest to pierwotny mechanizm obronny, który miał na celu przygotowanie naszych przodków do szybkiej reakcji na zagrożenie. W wyniku tej reakcji dochodzi do uwolnienia hormonów stresu...

Dlaczego stawy strzelają?

Istnieje kilka mechanizmów, które mogą powodować odgłosy w stawach:

• kawitacja w stawie – to najczęstsza przyczyna. W trakcie ruchu zmienia się ciśnienie w jamie stawowej, co prowadzi do powstawania i pękania drobnych pęcherzyków gazu w płynie maziowym. Skutkiem jest charakterystyczny „klik” – zupełnie nieszkodliwy i niezwiązany z uszkodzeniem stawu;
• tarcie struktur w stawie – dźwięk może być wynikiem przesuwania się ścięgien i więzadeł po wyniosłościach kostnych. Zdarza się to np. w obrębie biodra czy barku, zwłaszcza przy niewielkiej dysproporcji napięć mięśniowych;
• zmiany w chrząstce stawowej – nierówności lub szorstkość powierzchni stawowych, pojawiające się np. we wczesnym stadium choroby zwyrodnieniowej, mogą powodować odgłosy „trzeszczenia” czy „skrobania”.

Kiedy strzelanie stawów jest normalne?

W wielu przypadkach dźwięki ze stawów nie oznaczają nic groźnego. Strzelanie bez bólu, obrzęku czy ograniczenia ruchomości jest zwykle zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga interwencji. Dotyczy to szczególnie osób młodych, elastycznych, aktywnych fizycznie, u których naturalna ruchomość stawów jest większa.

Strzelanie może też pojawiać się po dłuższym okresie bezruchu – np. przy wstawaniu po siedzeniu czy porannym rozciąganiu – kiedy płyn stawowy równomiernie się rozprowadza i struktury stawowe „wracają” na swoje miejsce.

Kiedy strzelanie stawów powinno niepokoić?

Nie każdy dźwięk w stawie jest obojętny dla zdrowia. Do fizjoterapeuty lub lekarza warto zgłosić się, jeśli strzelaniu towarzyszą dodatkowe objawy:

• ból – szczególnie ostry lub przewlekły, nasilający się podczas aktywności lub odpoczynku;
• obrzęk i ocieplenie stawu – mogą wskazywać na stan zapalny lub uraz;
• uczucie „blokowania” stawu – trudność w pełnym wyproście lub zgięciu;
• niestabilność – wrażenie, że staw „ucieka” lub nie trzyma osi ruchu;
• pogorszenie ruchomości – zmniejszony zakres ruchu, sztywność poranna.

Takie objawy mogą sugerować uszkodzenia struktur wewnętrznych (łąkotki, chrząstki, więzadła), przeciążenia lub choroby zwyrodnieniowe, które wymagają dokładniejszej diagnostyki i odpowiedniego leczenia.

Jak fizjoterapeuta może pomóc?

Fizjoterapeuta przeprowadza szczegółowy wywiad i badanie funkcjonalne, by określić, czy dźwięki w stawach wynikają z fizjologicznych procesów, czy są objawem patologii. Ocena obejmuje analizę postawy, zakresów ruchu, siły mięśniowej i wzorców ruchowych.

Jeśli problem wynika z przeciążeń lub nierównowagi mięśniowej, terapia obejmuje ćwiczenia wzmacniające, rozciągające i poprawiające kontrolę ruchu. W niektórych przypadkach pomocne są techniki manualne, mobilizacje stawów oraz praca na tkankach miękkich, które zmniejszają napięcia i poprawiają ślizg struktur w stawie.

Czy można zapobiec strzelaniu stawów?

Choć całkowite wyeliminowanie dźwięków ze stawów jest trudne, można ograniczyć ich częstotliwość poprzez dbanie o zdrowie układu ruchu. Kluczowe są:

• regularna aktywność fizyczna – ruch utrzymuje chrząstkę stawową w dobrej kondycji i poprawia ukrwienie tkanek;
• wzmacnianie mięśni stabilizujących – silne mięśnie wokół stawu zmniejszają ryzyko przeciążeń i nierównomiernego tarcia;
• mobilność i rozciąganie – utrzymanie prawidłowych zakresów ruchu pozwala na harmonijną pracę stawu;
• prawidłowa technika ruchu – zarówno podczas ćwiczeń, jak i w codziennych czynnościach, pomaga uniknąć przeciążeń.

Strzelające stawy nie zawsze są powodem do niepokoju – często to zjawisko fizjologiczne, związane z kawitacją czy przesuwaniem się ścięgien. Jeśli jednak pojawia się ból, obrzęk, niestabilność lub ograniczenie ruchu, warto skonsultować się z fizjoterapeutą. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia pozwalają uniknąć poważniejszych problemów w przyszłości i zadbać o zdrowie stawów na lata.

Bibliografia

Cavagna, G. A., & Mazzanti, M. (2017). Joint sounds: mechanisms and clinical significance. Journal of Biomechanics, 58, 123–130.

McCoy, G. F., et al. (2015). The clinical relevance of joint crepitus: a systematic review. Rheumatology International, 35(3), 523–529.

Śliwiński, Z., Kaczmarek, M. (2020). Fizjoterapia w dysfunkcjach stawów obwodowych. Wydawnictwo Medyczne Termedia.