Skolioza kręgosłupa – jakie ćwiczenia są wskazane a jakich unikać?

Czym jest skolioza kręgosłupa?

Skolioza jest wadą postawy ciała, która polega na trójpłaszczyznowej deformacji kręgosłupa. Oprócz tego, że ulega on skrzywieniu bocznemu (w lewą lub prawą stronę), obserwuje się także przemieszczenie w kierunku przednio-tylnym (w płaszczyźnie strzałkowej) oraz rotację i torsję kręgów (w płaszczyźnie poprzecznej).

Najczęściej u pacjentów występuje skrzywienie kręgosłupa piersiowego (tzw. skolioza piersiowa), kiedy do deformacji dochodzi na tym odcinku. Znacznie rzadziej pojawia się skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego, przy którym zauważalne zmiany zachodzą na styku piersiowego i lędźwiowego odcinka.

Tego rodzaju wada powoduje powstanie asymetrii postawy, czego wynikiem są zaburzenia stabilności całego tułowia, zmiany w ułożeniu klatki piersiowej, barków, miednicy oraz różnica w długości kończyn dolnych. Prowadzi to bezpośrednio do pogorszenia wydolności fizycznej organizmu, przemieszczania się narządów względem siebie oraz ich ucisku, co może przyczyniać się również do niewydolności krążenia. Inne objawy skoliozy to także:

• odstające lub nierówne łopatki,
• nierówne wcięcia w talii,
• przenoszenie ciężaru na jedną nogę,
• garb żebrowy na piersiowym odcinku kręgosłupa,
• wał lędźwiowy,
• ból kręgosłupa.

Objawy skoliozy nasilają się w zależności od stopnia zaawansowania wady postawy. Deformacja może pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej powstaje na etapie dojrzewania, kiedy wzrost jest najbardziej intensywny.

Przyczyny skoliozy, czyli skąd bierze się boczne skrzywienie kręgosłupa

Skolioza może być spowodowana jednym lub wieloma czynnikami o podłożu genetycznym lub środowiskowym. Wśród głównych przyczyn skoliozy znajdują się predyspozycje dziedziczne, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Ponadto, zaburzenia rozwojowe kręgosłupa, takie jak asymetria długości kończyn, dysplazja stawów biodrowych lub wrodzone wady kręgów, również mogą sprzyjać rozwojowi skrzywienia.

U dorosłych skolioza może się rozwinąć na skutek zwyrodnienia stawów międzykręgowych. Jeśli u danego pacjenta zwyrodnienie stawów międzykręgowych idzie w parze z osteoporozą, schorzenie będzie postępować szybciej, ze względu na osłabienie kręgosłupa. Do innych przyczyn należą nieprawidłowe nawyki posturalne, niezdrowy styl życia, a także urazy czy zwyrodnienia.

Warto pamiętać, że skrzywienie kręgosłupa nie ustąpi samoistnie wraz z wiekiem. Jeśli zauważysz u siebie zmiany w ułożeniu ciała, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem ortopedą. Odpowiednia diagnostyka i szybkie podjęcie leczenia pozwoli uchronić się przed postępowaniem choroby i deformacją narządów wewnętrznych.

Skolioza - ćwiczenia, które warto wykonywać

Leczenie skoliozy polega głównie na wykonywaniu ćwiczeń oraz aktywności odciążających kręgosłup i korygujących jego kształt. Niektórzy pacjenci muszą także nosić specjalny gorset korekcyjny, który stabilizuje odcinek piersiowy oraz lędźwiowy kręgosłupa. W najbardziej zaawansowanych przypadkach deformacji niezbędne jest leczenie operacyjne skoliozy.

Ćwiczenia na skoliozę powinny być dobrane przez fizjoterapeutę do rodzaju skrzywienia u danego pacjenta, na podstawie wyników badań i zaleceń lekarza ortopedy. Ćwiczenia skutecznie przeciwdziałają przykurczowi tkanek miękkich po wklęsłej stronie skrzywienia kręgosłupa oraz pomagają złagodzić przykurcz mięśni odwodzących. Nie powinno się wykonywać ich bez wstępnego, specjalistycznego instruktażu, ponieważ nieprawidłowa technika może przyczynić się do zaostrzenia problemu.

Oto kilka ćwiczeń, które mogą być elementem profilaktyki skoliozy:

1. Rozłóż matę na podłodze i stań w rozkroku (nogi na szerokość bioder). Na przemian wykonuj wykroki, próbując postawić stopę jak najdalej i wracając do pozycji wyjściowej. Pamiętaj, żeby plecy były wyprostowane, a mięśnie brzucha lekko napięte.
2. Usiądź na piłce rehabilitacyjnej i rozstaw stopy na szerokość bioder. Wyprostuj plecy i unoś na przemian kolana w kierunku tułowia. Wykonaj 10-15 powtórzeń każdą nogą.
3. Połóż się na macie w pozycji na brzuchu. Unieś ręce i zataczaj nimi kręgi, podobnie jak przy pływaniu stylem żabki.

Ćwiczenia na skoliozę - przeciwwskazania

Pacjenci, u których zdiagnozowano skoliozę lub są w trakcie diagnostyki w tym kierunku, nie powinni wykonywać ćwiczeń powodujących nadmierne obciążenie kręgosłupa w jego długiej osi. Do "zakazanych" aktywności należy podnoszenie ciężarów oraz ćwiczenie na niektórych sprzętach. Warto w tej kwestii poprosić o poradę fizjoterapeutę. Specjalista z pewnością pomoże dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń.

Podsumowanie

Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie mogą poprawić jakość życia pacjentów ze skoliozą oraz zminimalizować negatywne skutki choroby. Pamiętaj, aby stosować się do wskazań lekarza i regularnie wykonywać zalecone ćwiczenia. Wszystko, czego potrzebujesz do codziennej rehabilitacji, znajdziesz w ofercie 4FIZJO.

Źródła:

1. M. Karpiński, M. Kamińska, Skolioza idiopatyczna, "Pediatria po Dyplomie" 2011, vol. 15, nr 4, s. 75-79.
2. Nowotny J., Nowotny-Czupryna O., Czupryna K. i in, O skoliozach inaczej (cz. I). Podstawy fizjologiczne i fizjopatologiczne terapii skolioz, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2012, nr 3, s. 341–350.
3. Nowotny J., Nowotny-Czupryna O., Czupryna K. i in., O skoliozach inaczej (cz. II). Podstawy leczenia zachowawczego, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2012, nr 4, s. 513–522.