Punkty spustowe – leczenie i ćwiczenia

Punkty spustowe - krótka charakterystyka

Bóle mięśni to dość powszechna dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od płci, czy wieku. Najczęściej bóle tego rodzaju mijają samoistnie, bez ingerencji z zewnątrz. Jeżeli jednak nie ulegają złagodzeniu, a wręcz nasilają i utrzymują się dłużej, niż 3 miesiące, może się okazać, że pacjent cierpi z powodu zespołu bólu mięśniowo-powięziowego.

Jego źródłem mogą być tzw. punkty spustowe, czyli nadwrażliwe, napięte miejsca na powierzchni mięśni. Wyczuwalne są jako grudki, pogrubione pasma lub stwardnienia w obrębie mięśnia. W miarę upływu czasu, zasięg promieniującego od nich bólu zwiększa się, aż obejmie mięsień w całości. Dodatkowo mogą pojawić się także inne dolegliwości:

• napięcie mięśniowe,
• drętwienie,
• ograniczenie ruchomości,
• świąd,
• nadwrażliwość,
• napięciowe bóle głowy.

Wyróżnia się trzy rodzaje punktów spustowych. Są to:

• punkty spustowe aktywne - ból pojawia się samoistnie, bez dotykania bolesnego zgrubienia,
• punkty spustowe utajone - bolą przy mocniejszym dotyku lub ucisku,
• punkty spustowe embrionalne - jeśli tkanki będą przeciążone lub dojdzie do urazu, mogą zmienić się w utajone lub aktywne trigger points.

Do powstawania punktów spustowych przyczyniają się czynniki związane ze stylem życia oraz schorzeniami. Mogą to być problemy ze snem, przewlekłe zmęczenie, stres, przebyte urazy, zwyrodnienia stawów, niewydolność układu mięśniowego, zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, czy treningi bez przygotowania (rozgrzewki).

punkty spustowe embrionalne - jeśli tkanki będą przeciążone lub dojdzie do urazu, mogą zmienić się w utajone lub aktywne trigger points.

Do powstawania punktów spustowych przyczyniają się czynniki związane ze stylem życia oraz schorzeniami. Mogą to być problemy ze snem, przewlekłe zmęczenie, stres, przebyte urazy, zwyrodnienia stawów, niewydolność układu mięśniowego, zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, czy treningi bez przygotowania (rozgrzewki).

Jeśli chcesz wiedzieć, jak wygląda mapa punktów spustowych, przeczytaj także: Punkty spustowe - poznaj ich tajemnicę!

Ćwiczenia przy punktach spustowych

Jeżeli odczuwasz bóle mięśni, koniecznie skonsultuj się z lekarzem oraz fizjoterapeutą. Specjalista oceni łańcuchy mięśniowo-powięziowe i odnajdzie miejsca, które są źródłem bólu. Na terapię punktów spustowych składa się kilka elementów: mobilizacje uciskowe (metody terapii manualnej), rozluźnianie pozycyjne, masaż punktów spustowych, metoda spray and stretch oraz suche igłowanie (igłoterapia). Fizjoterapeuta na pewno zaproponuje Ci różne możliwości oraz pokaże techniki automasażu, które umożliwią efektywną walkę z bólem w domowym zaciszu.

Jedną z metod jest masaż punktowy przy pomocy twardej piłeczki. W zależności od miejsca, w jakim znajduje się bolesny punkt spustowy, możesz przyjąć pozycję siedzącą lub wygodnie położyć się na macie do ćwiczeń. Piłkę warto włożyć do dłuższej skarpetki, aby znajdowała się w odpowiednim miejscu i nie "uciekała". Dociśnij piłeczkę do ściany lub maty, a gdy pojawi się ból, utrzymuj ucisk aż do jego ustąpienia. Kiedy odczujesz ulgę, przesuń piłkę do kolejnego punktu, który jest źródłem dolegliwości. Do rozmasowywania większych grup mięśniowych, przyda Ci się wałek do masażu z wypustkami, tzw. roller.

Piłkę może zastąpić także nowoczesny pistolet do masażu. Zaokrąglona końcówka typu "pocisk" zaprojektowana jest właśnie do masażu punktowego. Precyzyjnie dociera do punktów spustowych i stymuluje je, łagodząc promieniujący ból mięśni.

Automasaż jest przydatny również w celu łagodzenia napięciowych bólów głowy, wywołanych przez obecność punktów spustowych. Należy wówczas skupić się na okolicy mięśni skroniowych, podpotylicznych oraz przyczepów mięśnia czworobocznego grzbietu. Masaż polega na uciskaniu poszczególnych punktów 1-2 razy dziennie przez ok. 20-30 sekund. Taki rodzaj terapii przyczynia się do zmniejszenia nadwrażliwości tego obszaru, a tym samym także dolegliwości bólowych. Jeśli nie wiesz, jak rozpocząć automasaż i gdzie szukać punktów spustowych, poproś o pomoc fizjoterapeutę.

Specjaliści polecają także technikę spray and stretch. Do dezaktywacji bolesnego punktu dochodzi poprzez schłodzenie mięśnia, np. środkiem chłodzącym w sprayu lub zmrożonym żelowym okładem, a następnie jego rozciągnięcie. Zabieg należy poprzedzić rozgrzewką, żeby przygotować tkankę na rozciąganie. Terapia tą metodą może być wykonywana samodzielnie, po wcześniejszym instruktażu, przeprowadzonym przez fizjoterapeutę.

Leczenie punktów spustowych

Domowy masaż może być doskonałym uzupełnieniem terapii punktów spustowych prowadzonej w gabinecie fizjoterapeutycznym. Oprócz terapii manualnej, skuteczną metodą jest także igłoterapia, która polega na nakłuwaniu mięśniowo-powięziowych punktów spustowych. Dochodzi wówczas do lokalnego drżenia mięśniowego i skurczu, co przyczynia się do niszczenia patologicznych płytek motorycznych i rozluźnienia włókien mięśniowych. To powoduje ustąpienie promieniującego bólu oraz innych dolegliwości, związanych z obecnością punktów spustowych.

Podsumowanie

Terapia punktów spustowych obejmuje różnorodne techniki, takie jak masaż, rozciąganie, igłoterapię, czy rolowanie. Indywidualny dobór metod leczenia punktów spustowych zależy od przyczyny ich powstania oraz stanu pacjenta, dlatego wymaga wcześniejszego uzyskania diagnozy od lekarza ortopedy. Jeśli przyczyną Twoich dolegliwości są trigger points, skonsultuj się z fizjoterapeutą i zamów akcesoria, niezbędne do automasażu. Znajdziesz je w sklepie 4FIZJO!

Bibliografia:

M. Chochowska, R. Ogrodowczyk, J. Klonowska i in., Terapia punktów spustowych w napięciowych bólach głowy, "Diagnostyka i Postępowanie" 2015, nr 5, s. 61-67.
J. Jutrzenka-Jesion, M. Chochowska, D. Hojan-Jezierska, Fizjoterapia w leczeniu mięśniowo-powięziowych punktów spustowych, "Hygeia Public Health" 2018, nr 53 (4), s.340-347.
D. Kostopoulos, K. Rizopoulos, Punkty spustowe i terapia mięśniowo-powięziowa, "DB Publishing" 2010.